Tuesday, May 19, 2009

Madaniyat tushunchasi va uning mazmun mohiyati

"Falsafa" qomusiy lug'ati bo'yicha "Madanyat"so'zi (arabcha- madinalik, yaniy shaharlik ta'lim-tarbiya ko'rganlik) degan ma'nolarni anglatadi va tabiat hamda o'zaro muosabatlarda aks etadigan inson faoliyatining o'ziga hos usuli ekanligini takidlanadi. Madaniyat alohida individning hayot faoliyati (shahsiy madaniyat)ni hamda ijtimoiy guruhning yoki jamiyatning hayot faoliyati usulini aks ettiradi.
Dastlabki madaniyat tishunchasi insonning tabiatiga maqsadiga muvofiq ta'siri (yerni ishlash va hakozolar) hamda insonninhg o'zini tarbiyalash va o'qitish ma]nolarini ifodalagan. keyinchalik madaniyat tushunchasi orqali sivilizatsiya bilan bog'lik mazmun tushinila boshlandi.
Madaniyat mohiyatiga ko'ra moddiy va ma'naviy madaniyatlarga bo'linadi. Kishilik tarixining uzoq davrlarida yaratilgan moddiy va ma'naviy boyliklarni yaratish jarayoni quyidan yuqoriga, oddiylikdan murakkablikka, alohidan umumiylikka ega, o'ziga hos uzluksiz jarayon hisoblanadi. takidlash joizki madaniy boyliklarning yaratilishi jarayonidagi barcha bosqichlar doimo bir - birini yo'ldirib borgan.
Ibtidoiy davrda insoniyat tomonidan yaratilgan eng oddiy tosh qurollari bilan hozirgi zamonaviy mehnat qurollari o'rtasida o'ziga xos bog'liqlik mavjud. Chunki birinchidan agar ibtidoyi tosh qurollari mavjud bo'lmaganda edi, hozirgi zamon qurollari ham vujudga kelmagan bo'lardi. Ikkinchidan ibtidoyi qurollarning, zamonaviy qurollarning ham bajaradigan vazifasi bir hil.

6 comments:

  1. This comment has been removed by the author.

    ReplyDelete
  2. DAVOMI:
    Madaniyat atamasini ilm fanga birinchi bo’lib E.Teyler 1871 yilda kiritgan. O’sh davrda madaniyatning 7 ta’rifi bo’lgan. XX asrning 50 yillariga kelib madaniyatning 150 da ortiq 1970 yillarda esa 250 tadan ortiqroq ta’rifi bo’lgan. Madaniyat sohasi shu darajadi keng va qamrovliki,unga yagona barcha uchun ma’qul bo’lgan ta’rifni berish ancha mushkulhozirgi kunda uning ta’rifi 500 da ortib ketdi.

    ReplyDelete
  3. Assalomu aleykum.Ma'lumotlar uchun rahmat.

    ReplyDelete
  4. Alloh sizlardan rozi bolsin. Lekin hozirgi kundagi yoshlarimizning madaniyati haqida ham maqolalar chop etib turishingizni iltimos qilgan bolardik. Rahmat.

    ReplyDelete