TIL DIL KO'ZGUSI

Muomala - axborot jarayoni. Muomala jarayonida so`zlovchi va tinglovchi o`rtasida ikki tomonlama axborot uzatish va qabul qilish xolati yuz beradi.
Insonning kishilar bilan kundalik muomalasi shunga olib keladiki, u muomalada bo`lgan shaxslarning xatti - xarakatlarini o`rganadi, xulosalar chiqaradi, turli maslaxatlar berish bilan birga ularning xulq - atvorlari xaqida xam ayrim ma`lumotlarga ega bo`ladi.
Muomala o`zaro munosabatlar doirasida sodir bo`ladi. Boshqarish vositasi bo`lgan muomala kishilarning faoliyatiga xamroxlik qiladi. Nixoyat, boshqarish vositasi bo`lgan muomala faoliyatdan keyin boradi.
Muomala madaniyati xamma joyda kerak. Ish joyida, transportda, uyda va xokazo. Shuning uchun xam biz kim bilan qanday muomala qilishni bilishimiz kerak.
Insonning qanchalik aql-zakovatli ekanligi muomala orqali namoyon bo`ladi.
Odamlar butun ichki dunyosini, maqsadini, muomala va munosabatlarini bir - biriga so`z yordamidayetkazadi, amalga oshiradi. Shu tufayli so`zlashuv munosabatlari nixoyatda go`zal va muloyim bo`lishini xayot taqozo etadi. So`zga boy shirinsuxan kishilarning muomalalari yoqimli, ishi xam yurishgan bo`ladi. Bundaylarni odamlar yoqtiradi, xurmat qiladi, e`zozlaydi. O`zaro muomala - munosabatda so`zlashuv katta axamiyatga ega bo`lib, uni me`yorigayetkazib so`zlashish o`ziga xos san`atdir. Bu san`atni mukammal o`rganish, so`zlash odoblariga o`z vaqtida rioya qilish, allomalarimiz merosidan doimiy ravishda xabardor bo`lishni taqozo etadi. Kishida so`z boyligi so`zlash odobi qancha yuqori bo`lsa, uning jamiyatdagi o`rni shuncha yuksak bo`ladi, o`ziga xos mavqega ega bo`ladi.
Demak, so`z san`atini mukammal o`rganish - davr talabi va xayot taqozosi, ya`ni xar bir inson uchun zarurdir. Shu bilan birga ona tilini mukammal o`rganmoq, xalqimizning boy intellektual merosidan xabardor bo`lmoq xar bir insonning muqaddas burchidir.
Tilni bilgach, uni ishlata bilish san`atini egallamoq inson uchun zarurdir.
Shirinso`zlik va go`zal nutq xech qachon o`zidan o`zi paydo bo`lmaydi. Bunga erishmoq uchun tinimsiz mexnat qilib, ona tilimizni chuqur bilishga asos bo`ladigan, o`tmish merosimizni o`rganish, bugungi til yangiliklaridan xabardor bo`lish bilan birga chiroyli va go`zal nutq so`zlashni xam mashq qilib borishi lozim. Tinimsiz adabiy kitoblarni o`qib borish kerak. Muomala insonning kimligini ko`rsatuvchi omildir.
Muomala madaniyatini mukammal o`rganish, nafaqat so`zlovchining xotirini shod qiladi, balki tinglovchining xam ko`nglini va kayfiyatini obod qiladi.

"Muomila madaniyati - so`z boyligi, nutq ravonligi"
kitobidan olingan

Mahalla - Vatan ichra Vatan

Oila ko’z ochib ko’rgan dargoh bo’lsa, mahalla vatan ichidagi Vatandir. Zotan, mahalla oilalardan tashkil topadik. Farzandlar oila bag’rida kamol topganlari kabi oila ham mahalla ichida ravnaq topadi, nurli kelajak sari intiladi. Shunday mahalla oilaning eng yaqin maslahatchisi , tog’day tayanchidir...
Xursandchilik kunlari ham , boshqa ish tushgan onlarda ham bir-biriga hamdard va hamnafas bo’lish xalqimizning muhim xususiyati sanaladi . Mahalla esa insonlar orsidagi bunday birlik va hamjihat-
likning muhim vositasi bo’lib xizmat qiladi .
Mahalla shunday bir muqaddas dargohki , unda insonlar bir-biri bilan opa-singil , quda-anda , do’st-birodar , quvonchu g’amlariga sherik , farzand tarbiyasida ahli mas’ul , yutuqlar ham , kamchiliklar ham mahalla ahliga baravar bo’lib tushadi . Shuning uchun ham xalqimizda “ Otang – mahalla , onang – mahalla ” degan naql bejiz aytilmagan .
Yurtboshimiz Islom Karimovning mahalla haqidagi fikrlari , ayniqsa diqqatga sazovar :
“ Ma’lumki , asrlar mobaynida mahallalarda ko’pdan – ko’p hayotiy muammolar o’z echimini topib keladi . To’y – ma’ralar ham , hayiti hasharlar ham mahalla ahlisiz o’tmaydi . Mahallalarda siyosiy , iqtisodiy va boshqa masalalarga doir jamoatchilik fikri shakllanadi . Bu esa xalqimizning turmush tarsi , ota – bobolarimizdan bizga meros bo’lib kelayotgan tafakkur tarzidir . Binobarin , hayotning o’zi mahal-lalarni rivojlantirish va ularni qo’llab – quvvatlashni taqazo etmoqda . Mamlakatimizda ko’p qirrali islohotlar amalga oshayotgan bir paytda mahalla jamiyat uchun ishonchli tayanch va ta’sirchan kuch bo’lib xizmat qilishi lozim .”
Darhaqiqat , mahalla o’zbeklarning tarixan shakllangan , yagona maqsad bilan yashab , faoliyat ko’rsatuvchi , xalqning turmush tarsi , ruhiyati , ijtimoiy hayotining o’ziga xos xususiyatlarini aks ettiruvchi , milliy an’analri , urf –odatlari , axloqiy –ma’naviy qadriyatlarini avloddan –avlodga yetkazuvchi muqaddas maskan bo’lib kelgan.

Ma'naviyat nima

Ma`naviyat - nur, ma`naviyatli shaxs dilida haqiqat nuri aks etgan, o`zligini anglagan, o`zining borliqdagi o`rni va vazifasini tushunib yetgan, haqiqat oldidagi o`z maqomiga loyiq bo`lish va burchini ijro etish ma`suliyatini zimmasiga ola biladigan inson. Millat ma`naviyati, o`z tarixiy shakllangan qiyofasiga ega, shu bilan birga mohiyatan umumbashariy qadriyatlarga aslo zid emas, balki muvofiqdir.

Madaniyatning ikki qismi

Madaniyatning ikki qismi moddiy va ma'naviy madanyat hisoblanadi.